Syed Isa Bin Mohamed Bin Smith (Syed Isa Semait)

Syed Isa Semait (l. 2 Julai 1938, Singapura – m. 7 Julai 2025), juga dikenali sebagai Syed Isa bin Mohamed bin Smith, ialah Mufti Singapura, pemimpin agama Islam tertinggi di negara ini,  yang paling lama memegang jawatan ini, dari tahun 1972 hingga 2010. Beliau memainkan peranan penting dalam membimbing dan membentuk kehidupan agama masyarakat Muslim minoriti di Republik ini, dalam menghadapi pembangunan sosial dan ekonomi yang pesat serta pelbagai cabaran yang ada.

Kehidupan Awal dan Pendidikan
Sebagai anak ketiga daripada lima beradik, Syed Isa merupakan anak kepada Syed Mohamed Semait dan Sharifah Mariam binti Muhammad Al-Idrus yang dilahirkan di Singapura. Beliau menuntut di Madrasah Khairiah di Still Road bersama abangnya, Syed Ahmad Semait. Ketika Syed Isa berusia tujuh tahun, ayahnya yang bekerja sebagai kerani meninggal dunia, dan ibunya berjuang untuk menyara lima anak mereka. Atas cadangan rakan-rakan keluarga, Syed Isa dan abangnya telah dihantar ke rumah anak-anak yatim Darul Ihsan di Lorong 29, Geylang, dan mereka berpindah ke Madrasah Aljunied di Victoria Street. Syed Isa gemar bermain bola sepak dan merupakan ahli pasukan pengakap, serta menghadiri kelas bahasa Inggeris selepas waktu sekolah.¹

Setelah menamatkan pengajian di Madrasah Aljunied, Syed Isa menyertai perniagaan import-eksport abangnya yang mengimport dan mengeksport barangan, kebanyakannya tekstil, ke dan dari Timur Tengah. Beliau kemudiannya bekerja sebagai kerani dan jurutaip di Konsulat Iraq di Singapura. Syed Isa juga menyertai pasukan pertahanan awam dan berpindah ke Malayan Royal Navy Volunteer Reserve, sebelum diterima untuk melanjutkan pelajaran di Universiti Al-Azhar, Mesir dalam bidang pengajian Islam.² Syed Isa berangkat ke Mesir pada tahun 1961. Beliau merupakan salah seorang pengasas Perkemas, iaitu Perhimpunan Kebajikan Pelajar Singapura di Al-Azhar, dan menjadi pengerusi pertama organisasi tersebut. Beliau juga pernah bekerja sementara di Kedutaan Singapura di Kaherah sebagai penterjemah untuk Duta Besar Ahmad Ibrahim, yang merupakan peguam negara pertama Republik Singapura.³

Setelah kembali ke Singapura pada Ogos 1969 dengan ijazah dalam bidang fiqh Islam, Syed Isa bekerja di kedai buku milik abangnya, Pustaka Nasional di Geylang Serai, dan mengajar asas-asas Islam kepada mualaf pada waktu pagi Ahad. Beliau juga dilantik sebagai naib kadi, atau pembantu pendaftar, bagi perkahwinan orang Islam.⁴

Pada tahun 1971, atas desakan rakan-rakannya, Syed Isa memohon jawatan Mufti Singapura, yang sebelum ini disandang oleh Haji Sanusi Mahmood. Sebagai seorang cendekiawan Muslim terkemuka, peranan mufti adalah untuk mentafsir ajaran Islam, menetapkan keputusan tentang isu-isu agama, memimpin masyarakat, memberi nasihat kepada pemerintah mengenai urusan masyarakat Islam, dan menjaga kepentingan masyarakat tersebut.⁵

Sumbangan sebagai Mufti
Syed Isa dilantik sebagai Mufti pada 7 Februari 1972, ketika berusia 33 tahun. Dua bulan kemudian, beliau berkahwin dengan Sharifah Muznah Mohamad Al-Hadad, seorang graduan Madrasah Al-Maarif. Mereka dikurniakan empat orang anak perempuan. Dalam satu temu ramah dengan akhbar harian berbahasa Melayu, Berita Harian, mengenai pelantikannya, Syed Isa menggalakkan rakyat Islam Singapura untuk bercita-cita tinggi dan bekerja keras serta jujur untuk mencapai impian tersebut.⁶ Beliau juga menggesa masyarakat untuk memupuk minat membaca dan secara aktif mendidik masyarakat tentang agama mereka, termasuk melalui media berbahasa Melayu.

Salah satu keputusan paling kritikal Syed Isa sebagai mufti adalah untuk meninggalkan kaedah yang biasa dalam  penentuan tarikh dalam kalendar Islam berdasarkan melihat keberadaan bulan, terutamanya untuk permulaan bulan puasa dan hari raya.⁷ Sebagai gantinya, beliau mencadangkan penggunaan ilmu astronomi. Selama ini, para pemimpin Islam gagal untuk melihat bulan di Singapura, memandangkan saiznya, dan biasanya mengikuti tarikh perayaan yang ditetapkan Malaysia. Beliau menghadapi tentangan yang hebat daripada pemimpin agama dan pihak-pihak lain yang merasakan mufti baru ini telah mengabaikan tradisi. Namun, beliau berjaya meyakinkan orang ramai bahawa kaedah pengiraan yang dicadangkan adalah berdasarkan apa yang diajarkan oleh Nabi Muhammad SAW kepada para pengikutnya mengenai cara menentukan permulaan bulan dalam kalendar Islam, dan menuruti ilmu astronomi adalah yang tepat. Pada tahun 1974, kaedah ini juga diterima oleh Kementerian Hal Ehwal Agama Indonesia dan seterusnya oleh rakan sejawatnya di Malaysia untuk menentukan tarikh perayaan, selepas perbincangan bersama Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS).⁸

Bahkan semasa membina hubungan rapat dengan rakan sejawat di rantau ini, Syed Isa percaya bahawa umat Islam di Singapura harus mencari penyelesaian mereka sendiri terhadap cabaran yang mereka hadapi sebagai masyarakat minoriti di sebuah negara kecil yang mempunyai pelbagai kaum dan besifat global. Tidak lama selepas beliau kembali dari Kaherah pada tahun 1969, beliau menjadi ahli aktif dalam Pertubuhan Antara Agama (IRO), yang mengumpulkan pemimpin daripada pelbagai agama. Beliau menjadi ahli majlis IRO pada tahun 1975, dan kemudiannya menjadi ahli kehormat seumur hidup.⁹ Ketika Majlis Presiden untuk Perpaduan Agama ditubuhkan pada tahun 1992, Syed Isa dilantik sebagai ahli, satu jawatan yang disandangnya hingga 2010. Beliau juga merupakan ahli Majlis Presiden untuk Hak Minoriti.¹⁰

Salah satu cabaran utama yang dihadapi oleh masyarakat Islam pada tahun 1970-an adalah pembangunan semula kampung, yang melibatkan perobohan masjid dan surau bagi memberi laluan kepada pembinaan kawasan perumahan dan industri baharu. Pada tahun 1974, Syed Isa adalah antara sekumpulan pemimpin Islam yang bertemu Perdana Menteri Lee Kuan Yew  dan Ahli Parlimen Melayu untuk membincangkan isu ini, dan menyokong cadangan Lee untuk menubuhkan dana pembinaan masjid. Sebagai permulaan, 50 sen akan dipotong daripada gaji bulanan setiap penduduk Islam yang bekerja, dan dana ini akan digunakan untuk membina masjid yang lebih besar di setiap bandar HDB yang baharu. Langkah ini memberikan keyakinan kepada masyarakat bahawa keperluan agama mereka dipenuhi di sepanjang proses penempatan semula dan pembangunan bandar yang pesat.¹¹

Syed Isa juga memainkan peranan kepimpinan dalam isu pengambilalihan tanah pada 1980-an dan 1990-an, yang memberi kesan kepada institusi komuniti wakaf, atau pembiayaan agama yang menjana pendapatan untuk tujuan kebajikan dan sosial. Secara tradisional, ulama Islam memutuskan bahawa hartanah wakaf tidak boleh dirobohkan, dan beberapa keputusan terdahulu tidak dapat memberikan panduan tentang kesahihan membangunkan semula harta tersebut. Di bawah kepimpinan Syed Isa, Jawatankuasa Fatwa memutuskan bahawa hartanah wakaf boleh dibangunkan semula untuk menjana pendapatan yang akan terus digunakan untuk tujuan yang ditetapkan oleh para penderma. Ini membolehkan MUIS menyatukan dan meningkatkan nilai aset komuniti ini.¹²

Sebagai pengerusi Jawatankuasa Fatwa, Syed Isa memutuskan pada tahun 1973 bahawa pemindahan organ adalah haram, berdasarkan tradisi Islam yang melarang sebarang bahagian tubuh dipisahkan atau dicacatkan selepas kematian. Namun, apabila pemindahan organ menjadi lebih sesuai dan munasabah dilaksanakan, Syed Isa melihat aspek menyelamatkan nyawa sebagai pertimbangan agama yang sama pentingnya, dan jawatankuasa memutuskan bahawa pemindahan organ dibenarkan. Memandangkan kebimbangan masyarakat, pemerintah mengecualikan umat Islam daripada Akta Pemindahan Organ Manusia apabila ia dikuatkuasakan pada tahun 1987, dan mereka yang ingin turut serta boleh berbuat demikian. Syed Isa merupakan orang pertama yang menyertai dan berikrar untuk menderma buah pinggangnya, walaupun kadar penyertaan dalam kalangan masyarakat Islam tetap rendah. Pada tahun 2007, Jawatankuasa Fatwa menyemak semula perkara ini dan memutuskan bahawa memandangkan undang-undang ini sudah diketahui umum, adalah dibenarkan dari segi agama untuk umat Islam secara automatik dimasukkan ke dalam sistem derma organ.¹³

Sejurus selepas penemuan rangkaian pengganas Jemaah Islamiah di Singapura pada tahun 2001, Syed Isa mengetuai usaha untuk menjelaskan bahawa ajaran radikal mereka bertentangan dengan Islam. Beliau juga menyokong usaha beberapa cendekiawan untuk menubuhkan Kumpulan Pemulihan Agama yang bertujuan memberi kaunseling kepada para tahanan, membantu keluarga mereka, dan akhirnya membantu mereka untuk kembali semula ke dalam masyarakat.¹⁴ Di luar perhatian umum, Syed Isa juga membantu mengurus dan meredakan isu-isu sensitif, termasuk yang melibatkan hubungan antara umat Islam dan kumpulan-kumpulan lain, satu peranan yang diperakui oleh para pemimpin pemerintah senior. Dengan kebijaksanaan dan pertimbangan yang matang, Syed Isa berjaya meyakinkan dan menenangkan pihak-pihak yang terlibat, serta mengekalkan kepercayaan dengan pemimpin agama lain.¹⁵

Syed Isa bersara sebagai Mufti pada akhir tahun 2010, dan menyerahkan jawatan itu kepada timbalannya, Fatris Bakaram.¹⁶ Beliau terus berkhidmat sebagai penasihat kepada pejabat Mufti dan kekal aktif dalam kalangan masyarakat, dihargai atas kebijaksanaan dan nasihat yang telah membantu membentuk sebuah masyarakat Islam yang lebih yakin dan berorientasikan masa depan. Sebagai pengiktirafan terhadap komitmennya kepada pendidikan dan ilmu pengetahuan, Anugerah Cendekiawan Syed Isa Semait dan Biasiswa Syed Isa Semait telah ditubuhkan untuk menghormati beliau. Beliau dianugerahkan Pingat Pentadbiran Awam (Emas) pada tahun 2009 dan Pingat Perkhidmatan Cemerlang pada tahun 2011.¹⁷

Beliau meninggal dunia pada 7 Julai 2025, beberapa hari selepas menyambut ulang tahun ke-87nya.¹⁸

Garis Masa
1969: Menamatkan pengajian di Universiti Al-Azhar dengan ijazah dalam fiqh Islam dan kembali ke Singapura
1972: Dilantik sebagai Mufti Singapura
1975: Menjadi ahli majlis Pertubuhan Antara Agama
1983–84: Presiden, Pertubuhan Antara Agama
1992: Dilantik sebagai ahli Majlis Presiden untuk Perpaduan Agama
2010: Bersara sebagai Mufti

Anugerah
1982: Pingat Pentadbiran Awam (Gangsa)¹⁹
2009: Pingat Pentadbiran Awam (Emas)²⁰
2011: Pingat Perkhidmatan Cemerlang²¹

Penulis
Zakir Hussain

References
1. Zakir Hussain, Keeping the Faith: Syed Isa Semait, Mufti of Singapore 1972–2010 (Singapore: Straits Times Press, 2012), 19. (Call no. RSING 297.092 ZAK)
2. Zakir Hussain, Keeping the Faith, 3.
3. Zakir Hussain, Keeping the Faith, 44.
4. Zakir Hussain, Keeping the Faith, 51.
5. Zakir Hussain, Keeping the Faith, 52.
6. Guntor Sadali, “Syed Isa di-lantek sa-bagai mufti baru” [Syed Isa appointed as new mufti], Berita Harian, 24 February 1972 (From NewspaperSG)
7. Zakir Hussain, “Keeping the Faith, Striking a Balance,” Straits Times, 21 January 2011. (From NewspaperSG)
8. Zakir Hussain, Keeping the Faith, 69.
9. Zakir Hussain, Keeping the Faith, 122.
10. Rachel Au-Yong, “3 Religious Leaders Appointed to Minority Rights Council,” Straits Times, 3 April 2015. (From NewspaperSG)
11. Zakir Hussain, Keeping the Faith, 77.
12. Zakir Hussain, Keeping the Faith, 112.
13. Zakir Hussain, “New Ruling Makes It Easier for Muslims to Be Organ Donors,” Straits Times, 27 July 2007. (From NewspaperSG)
14. “PM Thanks Retired Mufti for his ‘Wisdom, Judgment and Leadership’,” Straits Times, 22 January 2011. (From Newslink via NLB’s eResources website)
15. “PM Thanks Retired Mufti for his ‘Wisdom, Judgment and Leadership’.”
16. “Singapore Muslims Get a New Mufti,” Straits Times, 12 November 2010. (From Newslink via NLB’s eResources website)
17. Kor Kian Beng, “Lauded for His Legacy of Faith,” Straits Times, 9 August 2011 (From NewspaperSG); “Recipients: Mr Syed Isa Bin Mohamed Bin Smith,” Prime Minister’s Office, accessed 1 October 2025.
18. Lawrence Wong to Sharifah Muznah on the Passing of Former Mufti Shaikh Syed Isa Semait, Prime Minister’s Office, 8 July 2025.
19. Republic of Singapore Government Gazette 24, no. 48 (9 August 1982), 4414.
20. “ National Day Award Recipients since 1998: Mr Syed Isa Bin Mohamed Bin Smith,” Prime Minister’s Office, accessed 1 October 2025.
21. “National Day Award Recipients since 1998: Mr Syed Isa bin Mohamed Bin Semait,” Prime Minister’s Office, accessed 1 October 2025.

Klik di sini untuk versi Bahasa Inggeris.
For the English version of this article, click here.

Klik di sini untuk kembali ke halaman utama.
To go back to the home page, click here.

Maklumat dalam artikel ini disahkan betul setakat Oktober 2025 berdasarkan sejauh mana ia dapat dipastikan daripada sumber kami. Ia bukan bertujuan untuk dijadikan sejarah menyeluruh atau lengkap tentang sesebuah subjek. Sila hubungi Perpustakaan untuk mendapatkan bahan bacaan lanjut mengenai topik ini. Jika anda ada sebarang maklum balas, sila kongsikan di sini.