Abdul Ghani Abdul Hamid

Abdul Ghani Abdul Hamid (l. 13 April 1933, Singapura – m. 13 April 2014, Singapura) ialah seorang penulis, penyair dan pelukis yang memenangi pelbagai anugerah.¹ Menulis terutamanya dalam bahasa Melayu, beliau yang lebih dikenali sebagai A. Ghani Hamid, menghasilkan ratusan puisi, cerpen, esei, artikel akhbar dan drama.² Sebagai pelukis, beliau telah menyertai lebih daripada 60 pameran sejak tahun 1950.³ Beliau merupakan ahli pengasas Angkatan Pelukis Aneka Daya (APAD) dan penerima tiga anugerah sastera yang berprestij: Anugerah Tun Seri Lanang (1998), Southeast Asia Write Award untuk Puisi Melayu (1998) dan Pingat Budaya (1999).⁴

Kehidupan Awal
A. Ghani menerima pendidikan dalam bahasa Melayu dan Inggeris, bermula di Sekolah Inggeris Telok Kurau dan kemudian di Institusi Raffles.⁵ Sebagai pelajar, beliau menulis karangan dan menyimpan jurnal. Di Institusi Raffles, beliau mula menyumbangkan puisi dan artikel kepada akhbar dan majalah Melayu. A. Ghani mengimbas kembali bagaimana beliau berjalan dari Institusi Raffles, yang ketika itu terletak di Bras Basah, ke sebuah penerbitan Melayu berhampiran di North Bridge Road untuk menuntut pembayaran sebanyak $5 bagi kerja minggu sebelumnya. Semasa berada di Institusi Raffles, beliau juga mengadakan pameran seni pertamanya sebagai sebahagian daripada Festival Belia.⁶

Kecenderungan Seni
Selepas tamat pengajian, A. Ghani bekerja sepenuh masa sebagai kerani di Agensi Air Negara (Public Utilities Board) selama 33 tahun. Walaupun bekerja sepenuh masa dan menjadi ayah kepada empat orang anak, beliau tetap menulis pada masa lapang, biasanya antara pukul sembilan malam hingga tengah malam pada hari bekerja. Pada hujung minggu, beliau menumpukan perhatian kepada minat lain – melukis. Usahanya menghasilkan karya puisi yang digambarkan sebagai “amat metafizikal” dan lukisan abstrak. A. Ghani berkata bahawa beliau biasanya “memindahkan perasaan yang sama daripada puisi saya ke dalam lukisan saya”.⁷ Maka, tidak pelik jika karya tulisannya dan lukisannya mempunyai subjek dan tajuk yang serupa.⁸

Selain menulis dan melukis, A. Ghani juga aktif dalam dunia seni tempatan.⁹ Pada 1962, beliau menubuhkan kumpulan seni Melayu, APAD, yang mencapai kejayaan di bawah kepimpinannya.¹⁰ Selain itu, dengan nama pena Lazuardi, beliau menghasilkan siri komik pada tahun 1970-an yang dikenali sebagai Mat Dalang, yang diterbitkan dalam akhbar Ahad Berita Minggu dan majalah Melayu lain.¹¹

Dalam satu temu bual pada 1998, A. Ghani berkata, “Penulis dan usahawan perlu membuat pengorbanan jika mereka mahu sastera Melayu mencapai tahap yang lebih tinggi. Seseorang tidak boleh sentiasa memikirkan pulangan sahaja.” Dengan pemikiran ini, beliau menggunakan hadiah wang tunai Anugerah Tun Seri Lanang (dianugerahkan oleh Majlis Bahasa Melayu Singapura) sebanyak S$7,000 untuk “menyumbang lebih jauh kepada masyarakat” dengan menerbitkan dramanya, Wak Cantuk.¹²

Derma kepada Perpustakaan Negara
Pada 2007, A. Ghani menandatangani memorandum persefahaman dengan Lembaga Perpustakaan Negara untuk mendermakan karya terpilih daripada koleksi peribadinya mengenai sastera dan seni Melayu di rantau ini untuk simpanan mereka.¹³

Kematian
A. Ghani meninggal dunia akibat radang paru-paru pada 13 April 2014, iaitu pada hari ulang tahunnya yang ke-81.¹⁴

Drama
1971: Pengembara, drama tari berdasarkan puisi bertajuk yang sama.
1973: Wak Cantuk, oleh Perkumpulan Seni.
1978: Cincin Bukan Ikatan, pantomim berdasarkan puisi bertajuk yang sama.
1980: Desa Ini Hatiku, Festival Drama, Singapura.
1982: Berburu di Padang Datar, Festival Drama, Singapura.
1988: Wak Cantuk, Ulang Tahun ke-32 Perkumpulan Seni, Singapura.¹⁵
1992: Sejambak Ragam Hayat, drama radio 25 episod, Perbadanan Penyiaran Singapura (SBC)¹⁶
1994: Enrique Anak Melayu, Perkumpulan Seni, Singapura.¹⁷

Pencapaian dan Anugerah
1948: Artikel dan puisi pertama diterbitkan dalam majalah Hiboran.
1964: Jalinan Rasa (Weave of Feelings), antologi puisi pertamanya diterbitkan.
1973: Puisi Inggeris pertama diterbitkan dalam New Nation.¹⁸
1980: Hadiah Sastera, Jawatankuasa Hadiah Sastera, Singapura.¹⁹
1996: Puisi “Nilai” (Values), dipamerkan sebagai sebahagian daripada siri Poems on the MRT.
1998: Anugerah Tun Seri Lanang, Majlis Bahasa Melayu Singapura.²⁰
1998: Anugerah Southeast Asian Write untuk Puisi Melayu.
1999: Pingat Budaya (Sastera), Singapura.
1998: Jasamu Dikenang, Majlis Kebudayaan Negeri Melaka & Jawatankuasa Minggu Sastera, Melaka, Malaysia.²¹
2003: Pingat Emas, Federation of Art Societies, Singapura.²²

Untuk mengetahui lebih lanjut tentang karya abstrak pertama A. Ghani berjudul The Eyes and the Heart serta pandangan beliau tentang seni dan kritikan, sila dengarkan rakaman wawancara sejarah lisan beliau di sini.

Penulis
Nureza Ahmad & Shah Alam bin Mohd Zaini

Rujukan
1. Toh, Y. C. (2014, April 14). Malay literary pioneer dies on 81st birthday. The Straits Times, p. 3. Retrieved from NewspaperSG.
2. Award- winning Malay writer donates works to National Library. (2007, September 20). The Straits Times, p. 46; Toh, Y. C. (2014, April 14). Malay literary pioneer dies on 81st birthday. The Straits Times, p. 3. Retrieved from NewspaperSG.
3. Award- winning Malay writer donates works to National Library. (2007, September 20). The Straits Times, p. 46. Retrieved from NewspaperSG.
4. Toh, Y. C. (2014, April 14). Malay literary pioneer dies on 81st birthday. The Straits Times, p. 3; Oon, C. (1999, September 25). I take a bus to think and write. The Straits Times, p. 2; Tuminah Sapawi. (1999, September 25). Writer, artist given Cultural Medallion. The Straits Times, p. 2. Retrieved from NewspaperSG.
5. Toh, Y. C. (2014, April 14). Malay literary pioneer dies on 81st birthday. The Straits Times, p. 3. Retrieved from NewspaperSG.
6. Oon, C. (1999, September 25). I take a bus to think and write. The Straits Times, p. 2. Retrieved from NewspaperSG.
7. Oon, C. (1999, September 25). I take a bus to think and write. The Straits Times, p. 2. Retrieved from NewspaperSG.
8. Tuminah Sapawi. (1998, March 12). In tough times, turn to art. The Straits Times, p. 10. Retrieved from NewspaperSG.
9. Leksikon: Direktori penulis Melayu Singapura pasca 1965. (2005). Singapore: Angkatan Sasterawan ’50: National Library Board, pp. 53–54. (Call no.: Malay RSING 899.280255957 LEK); Halil, R. (1999, June 27). Karya-puisi Singapura 1995–99 mendedahkan pebagai persoalan. Berita Minggu, p. 16. Retrieved from NewspaperSG.
10. A. Ghani Hamid. (2000). Breeze 2000: 6th solo art exhibition. Singapore: Angkatan Pelukis Aneka Daya, [n.p.]. (Call no.: RART 759.95957 ABD)
11. Oon, C. (1999, September 25). I take a bus to think and write. The Straits Times, p. 2. Retrieved from NewspaperSG.
12. Tuminah Sapawi. (1998, March 12). In tough times, turn to art. The Straits Times, p. 10. Retrieved from NewspaperSG.
13. Award-winning Malay writer donates works to National Library. (2007, September 20). The Straits Times, p. 46. Retrieved from NewspaperSG.
14. Toh, Y. C. (2014, April 14). Malay literary pioneer dies on 81st birthday. The Straits Times, p. 3. Retrieved from NewspaperSG; Daud Yusof. (2014, April 13). Literary & visual arts pioneer Abdul Ghani Hamid dies. Today. Retrieved from Factiva via NLB’s eResources website: http://eresources.nlb.gov.sg/
15. Leksikon: Direktori penulis Melayu Singapura pasca 1965. (2005). Singapore: Angkatan Sasterawan ’50: National Library Board, p. 53. (Call no.: Malay RSING 899.280255957 LEK)
16. A. Ghani Hamid. (2003). Ombak terbang tinggi (200 puisi pilihan, 1955–2000). Singapura: Angkatan Sasterawan ’50, p. 252. (Call no.: Malay RSING 899.281 ABD); Leksikon: Direktori penulis Melayu Singapura pasca 1965. (2005). Singapore: Angkatan Sasterawan ’50: National Library Board, p. 53. (Call no.: Malay RSING 899.280255957 LEK)
17. Leksikon: Direktori penulis Melayu Singapura pasca 1965. (2005). Singapore: Angkatan Sasterawan ’50: National Library Board, p. 53. (Call no.: Malay RSING 899.280255957 LEK)
18. Oon, C. (1999, September 25). I take a bus to think and write. The Straits Times, p. 2. Retrieved from NewspaperSG.
19. A. Ghani Hamid. (2003). Ombak terbang tinggi (200 puisi pilihan, 1955–2000). Singapura: Angkatan Sasterawan ’50, p. 256. (Call no.: Malay RSING 899.281 ABD)
20. Oon, C. (1999, September 25). I take a bus to think and write. The Straits Times, p. 2. Retrieved from NewspaperSG.
21. Leksikon: Direktori penulis Melayu Singapura pasca 1965. (2005). Singapore: Angkatan Sasterawan ’50: National Library Board, pp. 53, 56. (Call no.: Malay RSING 899.280255957 LEK); A. Ghani Hamid. (2003). Ombak terbang tinggi (200 puisi pilihan, 1955–2000). Singapura: Angkatan Sasterawan ’50, p. 256. (Call no.: Malay RSING 899.281 ABD)
22. A. Ghani Hamid. (2003). Ombak terbang tinggi (200 puisi pilihan, 1955–2000). Singapura: Angkatan Sasterawan ’50, p. 256. (Call no.: Malay RSING 899.281 ABD)

Rujukan Tambahan
1. Chia, A. (2011, December 5). Art through eyes and heart. The Straits Times, p. 5. Retrieved from NewspaperSG.
2. Nanda, A. (2014, April 15). Prominent writer a Renaissance man. The Straits Times, p. 2. Retrieved from NewspaperSG.

Klik di sini untuk versi Bahasa Inggeris.
For the English version of this article, click here.

Klik di sini untuk kembali ke halaman utama.
To go back to the home page, click here.

Maklumat dalam artikel ini disahkan betul setakat Oktober 2025 berdasarkan sejauh mana ia dapat dipastikan daripada sumber kami. Ia bukan bertujuan untuk dijadikan sejarah menyeluruh atau lengkap tentang sesebuah subjek. Sila hubungi Perpustakaan untuk mendapatkan bahan bacaan lanjut mengenai topik ini. Jika anda ada sebarang maklum balas, sila kongsikan di sini.